Μετατρέποντας τους στίχους σε φωτιά
Η ΠΥΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΚΑΛΗΜΕΡΑΚΗ
“ΔΕ ΣΩΖΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ ΑΝ ΤΟ ΚΑΙΣ, ΑΛΛΑ
ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟΥ ΔΩΣΕΙΣ ΞΑΝΑ ΖΩΗ.”
Πέμπτη σήμερα, και το Σάββατο ξεκινά καραντίνα τριών εβδομάδων σε όλη τη χώρα. Ανήσυχοι μεσήλικες πραγματοποιούν τις τελευταίες συναλλαγές τους, νέοι με χαμογελαστά μάτια κρατούν σακούλες καινούργιων ρούχων, και ουρές έξω από σουβλατζίδικα. Όλοι οι χώροι στάθμευσης έχουν γεμίσει κι έτσι πάρκαρα αρκετά μακριά από το στούντιο του Ιορδάνη.
Ανηφορίζω τη Μπενάκη κάπως βιαστική, και σκέφτομαι πως ακόμη δεν έχω βρει ένα ανθοπωλείο στα Εξάρχεια για να παίρνω λουλούδια στους φίλους και στους συνεργάτες μου που μένουν εκεί κοντά. Φτάνω με άδεια χέρια έξω από μια τζαμωτή πόρτα γεμάτη ταγκιές, χτυπάω το κουδούνι, και ανεβαίνω στον τρίτο. Ο Ιορδάνης με υποδέχεται χαρούμενος στο τέλος του διαδρόμου.
“Θέλεις νερό; Κρύο ή από τη βρύση; Να φτιάξω τσάι;”. Ήθελα και νερό και τσάι, κυρίως επειδή μου αρέσει να κρατάω ένα ποτήρι ενώ μιλάω, όπως σε άλλους αρέσει να κρατούν ένα τσιγάρο. Εκείνος ετοιμάζει το τσάι, κι εγώ τριγυρίζω στα δωμάτια και τα περιεργάζομαι με αδιακρισία. Λατρεύω τον χώρο του και λατρεύω να βλέπω τον Ιορδάνη μέσα σε αυτόν. Έχει παντρέψει παλιά έπιπλα με σύγχρονη τέχνη, δίσκους βινυλίου με μια στοίβα από άδεια μπουκάλια μπίρας και τα έντονα χρώματα των έργων του με το πορτοκαλί γυαλιστερό πάτωμα του σπιτιού. Η αισθητική που θαυμάζω γιατί δε θα μπορούσα ποτέ να την αντιγράψω.
Στην άλλοτε λεγόμενη “σάλα” που οι γιαγιάδες δε μας άφηναν να μπούμε γιατί η είσοδος επιτρεπόταν μόνο στους επίτιμους καλεσμένους, τώρα είναι το εργαστήριο του Ιορδάνη. Είχα δει τις τελευταίες του δημιουργίες ηλεκτρονικά, αλλά διά ζώσης σου κόβουν την ανάσα. “Την τέχνη πρέπει να τη βλέπεις από κοντά, να πας σε έναν χώρο,” μου εξηγεί. “Δε γίνεται κάποιος να καταλάβει τα έργα μου από το διαδίκτυο. Μια φωτογραφία δεν μπορεί να δείξει το μέγεθός τους και τις υφές που έχουν. Δε φαίνεται πως είναι επάνω σε ξύλο. Ούτε τα νερά που κάνει το ξύλο φαίνονται, ούτε η αίσθηση που δίνει. Γιατί το ξύλο έχει μια ζεστή αίσθηση, σε αντίθεση με τον καμβά. Αδικείται στις εικόνες. Όπως, για παράδειγμα, εγώ δεν καταλάβαινα τον σάλο γύρω από το όνομα του Vincent van Gogh, μέχρι να δω τους πίνακές του στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή. Όταν τους είδα όμως, έπαθα πλάκα. Ήμουν σε φάση ‘άι στο διάολο’ (γέλια). Ήταν ένα σοκ.”
Καθόμαστε δίπλα-δίπλα στον λαχανί βελούδινο καναπέ του σαλονιού και συνεχίζουμε τη συζήτηση. Το δικό μου τσάι το έβαλε σε μια κλασική, βαρετή κούπα, και το δικό του σε μια κούπα με τα πρόσωπα των ‘The National’. Θυμάμαι πως όταν τον είχα πρωτογνωρίσει, με είχε ρωτήσει αν ακούω ‘The National’ κι εγώ, μη γνωρίζοντας τη σοβαρότητα της ερώτησης, του είχα δώσει τη χειρότερη απάντηση. Του είχα πει πως τους ακούω μερικές φορές στο αυτοκίνητο. Μάλλον εκείνη τη στιγμή αποφάσισε πως οι σχέσεις μας θα είναι τυπικές.
“Γιατί δεν μπορείς να ξεκολλήσεις από τους The National;” τον ρωτάω μεταξύ σοβαρού κι αστείου. “Ό,τι δεν μπορώ να πω, το λένε αυτοί,” απαντάει αρκετά σοβαρά. “Παίρνω αυτό που αυτοί λένε και το μετατρέπω σε εικόνα εδώ και ενάμισι χρόνο. Πριν δούλευα κυρίως με εταιρείες, με μαγαζιά, και με παραγγελίες φίλων. Τώρα κάνω αυτά που χαρακτηρίζουν εμένα. Ξεκίνησα τις πυρογραφίες γιατί ήθελα να βγάλω κάτι δικό μου, κάποιους δαίμονες. Να εκφραστώ και να δείχνω τις φοβίες μου. Τα έργα μου έχουν μια μοναξιά και μια θλίψη, αλλά τους έχω βάλει αισιόδοξα χρώματα,” λέει ο Ιορδάνης.
Για τα πρακτικά, πυρογραφία ονομάζεται η τέχνη της διακόσμησης ξύλου ή άλλων υλικών με σημάδια καψίματος που προκύπτουν από την ελεγχόμενη εφαρμογή ενός θερμαινόμενου αντικειμένου. Στις μέρες μας, το θερμαινόμενο αντικείμενο είναι συνήθως η ακίδα ενός πυρογράφου που ζεσταίνεται μέσω ηλεκτρικής αντίστασης. Πρόκειται για μια αρχαία πρακτική για την οποία δύσκολα κάποιος θα βρει έγκυρες πληροφορίες. Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο και βλέποντας παραδείγματα δουλειάς άλλων πυρογράφων, καταλαβαίνει κανείς πόσο πολύ έχει εξελίξει την τέχνη ο Ιορδάνης.
Ξεκίνησε πριν πέντε χρόνια, καίγοντας ό,τι έβρισκε στο ξυλουργείο του πατέρα του. Αφού πήρε μέρος σε αμέτρητες ομαδικές εκθέσεις, αποσπώντας ποικίλα θετικά σχόλια, τώρα ετοιμάζει την πρώτη του ατομική. “Από τη μία δε θα ήθελα στην έκθεση να μαζευτεί κόσμος, από την άλλη θα ήταν άσχημο να είμαι μόνο εγώ και άλλοι δέκα, θα είναι στενάχωρο,” μου λέει με παράπονο, εκφράζοντας τις ανησυχίες κάθε καλλιτέχνη αυτή την περίοδο. “Το ιδανικό θα ήταν να γίνει καλοκαίρι,” συνεχίζει. “Ναι, αλλά εμένα τα έργα σου μου θυμίζουν χειμώνα,” τον διακόπτω. “Ναι, ισχύει ότι θυμίζουν χειμώνα. Συμβολίζουν τη μοναχικότητα γιατί υπάρχει πάντα μια φιγούρα, κι αν όχι μία, δύο. Και υπάρχουν και αντικείμενα στους χώρους, με τα οποία έχω συνδυάσει κάποια άτομα. Για παράδειγμα, η πολαρόιντ, συμβολίζει δύο πολύ καλούς μου φίλους. Το τασάκι με το τσιγάρο, συμβολίζει μια κοπέλα που είχα γνωρίσει και τη θυμάμαι που κάπνιζε, ενώ καθόταν στο μπαλκόνι. Οι δύο φιγούρες μπορεί να είμαι εγώ και εκείνη. Όλα είναι κάτι που το έχω συνδυάσει με άτομα σε έναν χώρο κι εγώ βρίσκομαι κάπου έξω από αυτό.”
“Επηρεάζουν τα Εξάρχεια τη δουλειά σου;” ρωτάω, ενώ ακούγεται μια δυνατή κόρνα φορτηγού απ’ έξω. “Πάντα μου άρεσε το κέντρο και ήθελα να μετακομίσω σε αυτό, παρόλο που δεν άρεσε στους γονείς μου. Μεγάλωσα στο Ελληνικό, μια πολύ όμορφη γειτονιά για ένα παιδί, αλλά όχι για μετά. Όλα όσα κάνω τώρα είναι στο κέντρο. Οι παρέες μου, τα καταστήματα που αγοράζω πράγματα, οι δίσκοι, τα υλικά μου. Ας πούμε, το μαγαζί που αγοράζω υλικά είναι δύο λεπτά από εδώ. Ο ξυλέμπορας λίγο πιο πάνω. Αγαπώ το γκρίζο της Αθήνας. Έχω ακόμη να πάρω και να δώσω στην πόλη.”
Μετά τη συζήτησή μας, ο Ιορδάνης με ξεναγεί σε όλα τα έργα που υπάρχουν στο σπίτι είτε είναι δικά του, είτε άλλων καλλιτεχνών. “Δε σώζεις τίποτα αν το καις, αλλά τουλάχιστον μπορείς να του δώσεις ξανά ζωή,” λέει ενώ επιστρέφει την άδεια κούπα μου στην κουζίνα. Κατηφορίζοντας τη Μπενάκη, σκέφτομαι πως όλοι βιώνουμε τη μοναξιά όπως εκείνος, και έχουμε καμένα μαύρα σημεία στη ζωή μας. Σημασία έχουν τα χρώματα που επιλέγουμε να χρωματίσουμε το υπόλοιπο μέρος του ξύλου.
Ακολούθησε τον Ιορδάνη, εδώ:
ΛΕΞΕΙΣ & ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μαρίζα Καρύδη
