THE GIRL IN THE MUSEUM

Η πρώτη φορά που άκουσα τη λέξη αισθητική ήταν από την κυρία Ειρήνη, τη δασκάλα του μπαλέτου μου στο δημοτικό. Εντυπωσιακή και τυλιγμένη πάντα σε εμπριμέ φουλάρια, προσπαθούσε να μας εξηγήσει τη σημασία του ανοιχτού στέρνου και το πώς η «ψυχή» πρέπει να ρέει μέχρι το κάθε δαχτυλάκι. Μας ανέθεσε έτσι μια εργασία, να αναζητήσουμε τη λέξη αισθητική. Σε εκείνη τη χρυσή εποχή η μοναδική μηχανή αναζήτησης που είχα πρόσβαση, ήταν αυτή η λαχανί εγκυκλοπαίδεια που έχουμε όλοι να σκονίζεται πλέον στα ράφια μας. Είχα βρει έναν ορισμό, τον πήγα την επόμενη φορά στο μάθημα αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω ακριβώς τι σήμαινε και γιατί ήταν σημαντικό. Αυτό το ερωτηματικό με συνόδευε υποδόρια πολλά χρόνια. Έπεφτα πάνω του κάθε φορά που έπρεπε να πάρω μια απόφαση, να επιλέξω ποια ταινία θα δω. Το έβρισκα να κρύβεται πίσω από φιλίες ακόμα και ανάμεσα στα δημητριακά μου.

​

Πρόσφατα διάβασα μια συνέντευξη του καλλιτέχνη Alex Katz, ο οποίος επανέφερε το ερωτηματικό αυτό στο μυαλό μου. Ο Katz είναι ένας εικαστικός καλλιτέχνης του οποίου το έργο άκμασε στα 60’s και μένει ενεργός κι εξελίσσεται ως σήμερα. Χαρακτηρίζεται ως «ζωγράφος του άμεσου» και κινείται στο ρεύμα του Αφηρημένου Ρεαλισμού (Abstract Realism), καθώς όπως αναφέρει, ο εξπρεσιονισμός δεν αφήνει ελεύθερο χώρο για εξέλιξη και στιλ. Οι συνθέσεις είναι δομημένες με συντακτικό ρεαλισμού, έντονου- σκληρού φωτός και έμφαση όχι στα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά του εικονιζόμενου προσώπου αλλά σε αυτό που αποπνέει με την πρώτη ματιά. Ο Katz ενορχηστρώνει τις συνθέσεις του με μοναδικό τρόπο. Δίνει βαρύτητα στην επιφάνεια ενός θέματος, στην πρώτη γεύση, κατορθώνει όμως να εμβαθύνει. Τα έργα του, έτσι,  χαρακτηρίζονται από αυθεντικότητα και ειλικρίνεια. Θεωρεί επίσης ότι η ζωγραφική είναι μια κοινωνική πράξη. Κάποιος ζωγραφίζει με τη βοήθεια πηγών έμπνευσης, με τους προγόνους του, με την ίδια την κοινωνία.

​

“Because you see something you think its permanent and real. It’s not. It's cultural. You only see through the eyes of your culture”, αναφέρει σε μία συνέντευξή του. Δηλαδή, κοιτώντας κάτι εκ πρώτης όψεως νομίζεις ότι είναι μόνιμο και πραγματικό, αλλά δεν είναι. Είναι πολιτισμικό. Βλέπεις μόνο με τα μάτια των πολιτισμικών ερεθισμάτων σου.

 

Η ιδεαλιστική αυτή προσέγγιση θα μπορούσε να είναι βουτηγμένη στον κόσμο των Ιδεών του Πλάτωνα. Ο Katz μιλά για το πόσο σημαντικό είναι το στιλ και η αισθητική. Ακόμα και εν μέσω πανδημίας το καλό γούστο δε σβήνει, αντίθετα μας συνοδεύει και εξελίσσεται μαζί μας. Όλα αυτά τα μικρά πράγματα που συναρμολογούν την αισθητική μας, είναι τα ορατά τεχνουργήματα του πολιτισμού μας.

​

Λατρεύω αυτή τη σκέψη. Ότι μέσω αυτών των θραυσμάτων του «εγώ» μας, κοινωνούμε πολιτισμό, ανταλλαγή ιδεών και φρεσκάδα. Εν μέσω του ιδιαίτερου καιρού που διανύουμε, τώρα όσο ποτέ στρεφόμαστε σε μικρά πράγματα που θα μας ομορφύνουν τη μέρα. Μια κούπα καλού καφέ, ένα καλοσυνάτο σχόλιο από κάποιον πωλητή, ακόμα και τα άλλοτε κιτς χριστουγεννιάτικα φωτάκια του γείτονα, τώρα μας προσφέρουν ζεστασιά. Αν ισχύουν όσα λέει ο Alex Katz, τότε η ομορφιά που παρατηρούμε τριγύρω, δεν είναι παρά καθρέφτης της δικής μας ψυχής.

​

Προσπαθώντας να ρουφήξω εικόνες που εκφράζουν την αισθητική μου, γίνομαι συλλέκτης στιγμών φωτογραφίζοντας αχόρταγα.  Είναι πολύ ευκολότερο να αφήσω τις φωτογραφίες να μιλήσουν αντί να προσπαθήσω να περιγράψω με λέξεις τo τι θεωρώ καλόγουστο. Είναι επίσης σημαντικό να διευκρινίσω πως με την έννοια της αισθητικής, περισσότερο προσεγγίζω την αύρα που εκπέμπεται από ό,τι με περιβάλλει παρά τα ίδια τα υλικά αγαθά.

 

Το καλόγουστο είναι έμβλημα ελπίδας, “bottled hope” όπως αναφέρει ο σύγχρονος φιλόσοφος Alain de Botton. Θα απαντούσα στην κυρία Ειρήνη, λοιπόν, ότι η αισθητική διαμορφώνεται από τα βιώματα μας και κάθε απόφαση εξωτερίκευσης της κρύβει μέσα της ένα κομμάτι του εαυτού μας.  Αλλά μέσα στην αισθητική, βρίσκεται για μένα και η αυτοφροντίδα. Το να μας προσέχουμε και να μας φροντίζουμε, όπως κάνουμε με τους αγαπημένους μας ανθρώπους. Είναι κρίμα να υποβιβάζονται όσα, αδίκως, δεν θεωρούμε απαραίτητα για επιβίωση. Στο κάτω-κάτω διαφέρει το να επιβιώνεις από το να ζεις. Το να περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους και πράγματα που μας εκφράζουν, είναι πολύτιμο. Ιδιαίτερα στις μέρες εγκλεισμού που διανύουμε, θεωρώ ευτύχημα να νιώθεις το σπίτι σου ζεστό καταφύγιο παρά φυλακή.

​

Ασυναίσθητα κάθε φορά που παρατηρώ την ομορφιά τριγύρω, είτε προέρχεται από κάποιον χώρο είτε από τους ανθρώπους, ακολουθεί ένα μικρό τελετουργικό. Παύση, εισπνοή- εκπνοή, επίμονο βλέμμα (ίσως και κλικ). Μια ανεξήγητη γαλήνη, το αίσθημα της σύνδεσης και αλληλοκατανόησης, ή ευθυγράμμισης πλανητών, όπως μου αρέσει να λέω συνήθως.